Bosna'da son kullanımı geçen bir anlaşma

Batı Balkan ülkesi Bosna Hersek'te 27 yıl önce paraf edilen ve 14 Aralık 1995'te imzalanan Dayton Barış Antlaşması, 1992-1995'te yaşanan savaşı sonlandırarak barışı getirirken ülkenin dünyadaki en karmaşık siyasi yapıya sahip olmasına sebep oldu.

ABD'nin Dayton kentinde 21 Kasım 1995'te paraf edilen antlaşma, yaklaşık 4 yıl süren savaşta silahları susturmuş olsa da getirdiği karmaşık siyasi yapı gereği Bosna Hersek'in iki entite ve bir özerk bölgeye ayrılmasına neden oldu. Antlaşma ile Boşnak, Hırvat ve Sırplar "ülkenin kurucu halkları" kabul edildi.

Dayton'a göre Bosna Hersek ülkesi, nüfusunun büyük çoğunluğunu Hırvat ve Boşnakların oluşturduğu Bosna Hersek Federasyonu (FBIH) ile Sırp nüfusun yoğun olduğu RS entitelerinden ve özel bir statüye sahip Brcko Bölgesi'nden, FBIH entitesi de her birinin kendi hükümeti ve meclisi bulunan 10 kantondan oluşuyor.

Devletin en üst makamı olarak da Boşnak, Sırp ve Hırvat üç üyeden oluşan Devlet Başkanlığı Konseyi belirlendi. Dört yıllığına halk tarafından seçilen konsey üyeleri, dönüşümlü olarak sekiz aylığına "konsey başkanlığı" yapıyor. Konseyin Hırvat ve Boşnak üyeleri, FBIH'de yaşayanlar, Sırp üye ise RS'de yaşayanlar tarafından seçiliyor.

Antlaşmanın getirdiği karmaşık yapıda, kanton, entite ve devlet düzeyinde 5 başkan (3'ü konsey üyeleri), 13 başbakan ve 130'dan fazla bakan bulunuyor. Bu karmaşıklık, birçok kez hükümetler arasında yetki kargaşasına neden oluyor, karar alınmasını zorlaştırıyor.

Basit bir kanunun çıkarılması dahi Sırp, Boşnak ve Hırvat temsilcilerin onayını gerektirdiğinden uzun sürerken dış politika gibi önemli konularda alınacak kararlar, Devlet Başkanlığı Konseyi'nin üç üyesinin de uzlaşmasıyla alınabiliyor.  

Bu karmaşık yapı sebebiyle Dayton Anlaşmasının son kullanım tarihinin dolduğu değerlendirmeleri yapılıyor.

AA