Konya’ya kültür ve irfan yolculuğu

Hz. Mevlana gibi gönül dostu bir âlim, fikir insanı ve sanatkara ev sahipliği yapan Konya’dayız.

Bu kadim şehirde mana büyüklerini kalbinde taşıyan tarihi şehir merkezini ziyaret etmek, asırların yaşanmışlığının tarihi mekanlara bıraktığı izi sürmek, insanoğlunun tabiatla ilişkisini ve Asıl Sanatkar’ın yansıması olan, el emeği sanat eserlerini incelemek epey vakit alır.

Konya şehir merkezinde görülmesi gereken yerler arasında Şemsi Tebrizi Türbesi, Mevlâna Türbesi, Mevlana (Dergahı) Müzesi, Mevlâna Kültür Merkezi, Bedesten Çarşısı, Melike Hatun Çarşısı, Alaeddin Tepesi Parkı, Alaeddin Keykubat Camii, İnce Minareli Medrese bulunuyor.

Bu şehrin bağrında medfun olan iki büyük gönül dostu Mevlana ve Şems-i Tebrizi, dünyanın dört bir yanından 8 milyar insanı davet ediyor.

Mevlâna’yı tanıyalım

1207 yılında Horasan’ın Belh şehrinde dünyaya gelen Mevlânâ’nın asıl ismi Muhammed b. Muhammed b. Hüseyin. “Mevlânâ” ise “Efendimiz” anlamına geliyor. “Celâleddin” lakabıyla, doğduğu şehre atfen “Belhî”, hayatını geçirdiği Anadolu’ya atfen “Rûmî” unvanlarıyla dünya çapında tanınmakta.  

Mevlânâ’nın babası Bahâeddin Veled, Hz. Ebû Bekir soyundan gelen, Necmeddin-i Kübra gibi âlimlerden ilim almış bir zat. Mevlana, ailesiyle birlikte Belh’ten Semerkand’a, Bağdat’tan Kûfe’ye, Hicaz’a; Anadolu’da Sivas’tan Karaman’a, nihayet Konya’ya ulaşmış. Konya’ya yerleştikleri dönemde babası Bahâeddin Veled, Sultan Alâeddin Keykubad tarafından ziyaret edilmiş. Kendisine Altun-aba Medresesi tahsis edilen Bahâeddin Veled, Mevlana’nın ilk öğretmeni.

Seyyid Burhâneddin gibi hocalarından Arap dili ve edebiyatı, fıkıh, tefsir ve hadis gibi pek çok madde ve mana ilmi alan Mevlana, Pamukçular Medresesi gibi Konya’nın dört medresesinde bu ilimlerin dersini vermiş. Derken Konya’da Şems-i Tebrîzî ile karşılaşmış; böylece ilim ve irfan meclislerinde mana yüklü şiirler dile gelmiş.

Dîvân-ı Kebîr, Mes̱nevî, Fîhi mâ fîh, Mecâlis-i Sebʿa, Mektûbât, evrad eserleri içinde Mevlânâ’nın Mesnevî’si onun derin ilmi ve manevi görüşlerini yansıtmakta.

Mevlânâ’nın düşünce kaynağını Kur’an ve Sünnet oluşturuyor. “Canım tenimde oldukça Kur’an’ın kölesiyim ben. Seçilmiş Muhammed’in yolunun toprağıyım ...” diyor.

1273 yılının Aralık ayında asıl yurduna göçen Mevlana cenazesinde ağlayıp feryat edilmemesini vasiyet ediyor. Öldüğü günü kavuşma vakti olarak tanımlaması sebebiyle vefat gününe “düğün günü” anlamında “şeb-i arûs” deniliyor.

Her sene Şebi Arus merasimlerinde yapıldığı gibi biz de geleneğe uyalım, Şems-i Tebrizi türbesinin ziyaretiyle başlayalım yürüyüşümüze.

Şems-i Tebrizi Türbesi

“Mevlana’sız Şems, Şems’siz Mevlana olmaz” denildiği gibi.. Mevlana’yı ilahi aşka yönelten; mana yüklü, çağları ve dünyayı aşan şiirler söylemesine vesile olan Şems-i Tebrizi’nin türbesindeyiz. İrfan yolunda teslimiyet ve hakikati Mevlana’da bulduğunu ifade eden Şems-i Tebrîzî, 1186 yılında Horasan’ın Tebriz şehrinde doğmuş, asıl ismi Muhammed olan bir âlim.

Şems-i Tebrîzî’nin görüşlerinden, fikirlerinden, menkıbelerinden, Mevlânâ ve diğer sûfîlerle konuşmalarından, hayatına dair alıntılardan meydana gelen Maḳālāt isimli eseri, yazma eser kütüphanelerinde yer almakta. Şems-i Tebrîzî, Mevlânâ’nın medresesinde, medresenin mimarı Emîr Bedreddin’in yanında medfun. Şems-i Tebrizi Türbesi ziyaretinin ardından Mevlâna Meydanı'na kadar bir on dakika tefekkür eşliğinde ağır adımlarla yürüyelim.

Mevlana Meydanı ve Türbesi

Her sene Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin vefatının yıldönümü olan Aralık ayında “Şebi Arus” merasimleri düzenleniyor. Mevlâna Meydanı’nda bendir ve ney gibi enstrümanlar eşliğinde ilahiler söyleniyor. Sonrasında bugün müze olan Mevlâna Dergahı ziyaret ediliyor, Mevlâna’nın sandukası başında "gül sesi” anlamında “Gülbang Duası" yapılıyor; ilahiler eşliğinde dua ediliyor. Bir rivayete göre bu mekan devrin Selçuklu sarayının gül bahçesiydi.

Mevlana (Dergahı) Müzesi

Günümüzde müze olarak faaliyet gösteren Mevlevi Dergahı’nda, ilim taliplerinin kaldığı odalar, hücreler, giydikleri kıyafetler, ibadet ve eğitim mekanları görülebiliyor. Bölümlerde kitap okuyan, ders çalışan, ney üfleyen, sema eden geleneksel kıyafetli insan maketleri bu manevi ortamı gözünüzde daha kolay canlandırmanızı sağlıyor. Kubbe-i Hadra (Yeşil Kubbe) ismindeki türbede, Mevlana medfun. Asıl mezarı ise sandukasının altındaki odada, yer alıyor. Mesnevi’nin 1278 tarihli en eski nüshası, Mevlana’nın şahsi eşyaları, sabır taşları ve astronomi dersleri vermek için kullanılan küre de müzede sergileniyor. Ücretsiz girilebilen müze yazın 09.00-19.00, kışın 09.00-17.00 saatleri arasında açık.